Ο Θεόδωρος Μετοχίτης υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους λογίους της γνωστής στον τομέα της πολιτιστικής ιστορίας του Βυζαντίου ως “Παλαιολόγειας αναγέννησης”. Το περιβάλλον της Κωνσταντινούπολης στο οποίο γεννήθηκε (1269/70) και ανατράφηκε κατά το τελευταίο τέταρτο του 13ου αι., και οι αναγεννητικές προσπάθειες που ακολούθησαν μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Βυζαντινούς (1261) διαμόρφωσαν ένα κλίμα πνευματικής ευφορίας.
Το έργο έχει τη μορφή διαλόγου ανάμεσα στο κεντρικό πρόσωπο, τον Τιμαρίωνα, και τον φίλο του, τον Κυδίωνα, ο οποίος αποτελεί το δευτερεύον πρόσωπο. Η συμμετοχή του Κυδίωνα όμως στη συζήτηση είναι ελάχιστη και ουσιαστικά έχει στόχο να βοηθήσει την αφήγηση του κεντρικού ήρωα, ώστε να γίνει περισσότερο αναλυτική και ενδιαφέρουσα.
Όταν έφτασαν στη Θεσσαλονίκη, λίγο πριν αρχίσουν τα «Δημήτρια», επισκέφτηκαν την κοιλάδα του Αξιού για να κυνηγήσουν. Ο συγγραφέας κάνει μια θαυμάσια περιγραφή του Αξιού και της περιοχής του. Στη συνέχεια μετά το προσκύνημα στους ναούς της Θεσσαλονίκης ο συγγραφέας περιγράφει αναλυτικά το εμπορικό πανηγύρι που γινόταν κατά τη διάρκεια των “Δημητρίων”. Τονίζεται ιδιαίτερα η συρροή του κόσμου από όλα τα μέρη, γεγονός που πιστοποιεί την εξάπλωση της φήμης του Αγίου Δημητρίου. Η περιγραφή γίνεται τόσο από μακριά, από την κορυφή ενός κοντινού λόφου, απ’ όπου ο συγγραφέας δίνει μια γενική άποψη του εμπορικού πανηγυριού, και στη συνέχεια από κοντά, καθώς κατεβαίνει και αναφέρει ορισμένα προϊόντα που υπήρχαν μέσα στις σκηνές.