Ο Γρηγόριος ο Παλαμάς (1296 – 14 Νοεμβρίου 1359) ήταν φιλόσοφος, λόγιος και κληρικός. Ήταν μοναχός του Αγίου Όρους, κατόπιν Αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης και διαπρεπής θεολόγος του Ησυχασμού. Οι διδασκαλίες του προς υπεράσπιση του Ησυχασμού ενάντια στην επίθεση του επισκόπου Βαρλαάμ αναφέρονται ευρύτερα υπό τον γενικό τίτλο Παλαμισμός, ενώ οι οπαδοί του Παλαμίτες. Kείμενά του βρίσκονται στη Φιλοκαλία. Τιμάται ως άγιος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η ημέρα μνήμης του είναι η 14η Νοεμβρίου και η δεύτερη Κυριακή των Νηστειών που ονομάζεται Κυριακή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.

Ο Γρηγόριος Παλαμάς γεννήθηκε το 1296 στην Κωνσταντινούπολη από αριστοκρατική γενιά. Οι γονείς του, Κωνστάντιος και Καλλονή  κατάγονταν από την Μικρά Ασία, την οποία εγκατέλειψαν λόγω της τουρκικής προέλασης και κατέφυγαν στην βυζαντινή πρωτεύουσα. Ο Γρηγόριος είχε πέντε αδέλφια, τον Μακάριο, τον Θεοδόσιο, την Επίχαρη και τη Θεοδότη. Ο πατέρας του, Κωνσταντίνος Παλαμάς, ήταν συγκλητικός και μέλος της αυτοκρατορικής αυλής. Ο Ανδρόνικος Β’ εκτίμησε τόσο πολύ τα προσόντα του ώστε του ανέθεσε την εκπαίδευση του εγγονού του Ανδρόνικου Γ’. Ο πατέρας του πέθανε αφού δέχθηκε στην επιθανάτια κλίνη του τη μοναχική κουρά, όταν ο Γρηγόριος ήταν επτά ετών, οπότε περιήλθε υπό την προστασία του αυτοκράτορα. Οι κοσμικές σπουδές του περιλάμβαναν κυρίως τα κλασικά trivium και quatrivium. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης γραμματική, ρητορική, φυσική, λογική και με δάσκαλο τον Θεόδωρο Μετοχίτη μελέτησε ιδιαίτερα τη φιλοσοφία. Σε ηλικία δεκαεπτά ετών του ανατέθηκε να συντάξει και να εκφωνήσει πραγματεία περί του Αριστοτέλη ενώπιον του Θεόδωρου Μετοχίτη και του Ανδρόνικου Β’.