ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΑ I. TITUS LUCRETIUS CARO, DE RERUM NATURA – ΙΙ. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ ΒΙΩΝ ΚΑΙ ΔΟΓΜΑΤΩΝ ΣΥΝΑΓΩΓΗ (X)

Το 2009 εκδόθηκε στη σειρά “Αρχαίοι συγγραφείς” των εκδόσεων ΖΗΤΡΟΣ η εργασία του Γιώργου Ζωγραφίδη, ένας ογκώδης τόμος επτακοσίων σελίδων με τίτλο “ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ” και υπότιτλο “Ηθική, η θεραπεία της ψυχής”. Η έκδοση αυτή, που ο εκδοτικός οίκος την είχε προαναγγείλει από καιρό, έγινε ασμένως αποδεκτή από ευρύτατο πνευματικό κοινό. Το γεγονός αυτό οφείλεται σε δύο αίτια: στην έλξη που ασκεί η επικούρεια φιλοσοφία και στην επίμοχθη και συστηματική προσπάθεια του συγγραφέα του τόμου.
Στον τόμο αυτόν ο συγγραφέας προτάσσει έναν πρόλογο (σελ. 9-13). Από αυτόν παραθέτω ένα απόσπασμα, που αποτέλεσε την αφόρμηση για τη σύνθεση του τόμου που κρατάτε στα χέρια σας. Καταθέτοντας ο Γιώργος Ζωγραφίδης τους προβληματισμούς του και την ιστορία της προσπάθειάς του να μας παρουσιάσει μια εμπεριστατωμένη εικόνα της επικούρειας φιλοσοφίας λέει στο απόσπασμα αυτό: “Η ηθική του Επίκουρου είναι ανοιχτή όπως πάντα σε παραναγνώσεις. Αν τη διαβάσουμε ανεξάρτητα από τη φυσική του, δε χάνουμε μόνο την κατανόηση του συνόλου της φιλοσοφίας του· δεν προδίδουμε απλώς τη δική του απόβλεψη και αγνοούμε τις δικές του προειδοποιήσεις. Ακόμη και αν, κατά τον Επίκουρο, σκοπός της φυσικής είναι να προσφέρει στην ηθική μια βάση, ακόμη και αν η φυσική είναι ένα μέσο, η βίαιη απόσπαση της ηθικής του από τη θεωρία της γνώσης και τη φυσική του φιλοσοφία μας στερεί κάτι πολυτιμότερο: την ίδια τη θεμελίωση της ηθικής του σκέψης σε ορισμένες θεωρητικές αρχές”. (…) Χαρακτηρίζω την αναφερόμενη εδώ εργασία του Γιώργου Ζωγραφίδη ως πρώτο και κύριο τόμο για τον Επίκουρο. Ο συγγραφέας της με τα “Εισαγωγικά”, με τα πλούσια σχόλια του, με τη γενικότερη ανάπτυξη της εργασίας του δείχνει την εξάρτηση της επικούρειας ηθικής από την αντίστοιχη φυσική και τονίζει τη στενή σχέση των δύο και την ανάγκη για την επίτευξη της ορθοπραξίας της ορθής γνώσης της φύσης και στις σελ. 31-32 των “Εισαγωγικών” του δίνει τη θεωρία του Επίκουρου για τη φύση. Από γόνιμους προβληματισμούς που προκάλεσε ο πρώτος αυτός τόμος και που μας διαβιβάστηκαν από αναγνώστες και αναγνώστριές του προέκυψε η ανάγκη ενός δεύτερου τόμου για τον Επίκουρο. Και ανέλαβα να ανταποκριθώ στο αίτημα αυτό. Η προσωπική μου συμβολή ήταν να μεταφράσω και να σχολιάσω δύο κείμενα που σχετίζονται με τον Επίκουρο και με την επικούρεια φιλοσοφία: Το πρώτο είναι γραμμένο στα λατινικά, έργο του λατίνου ποιητή και φιλοσόφου του πρώτου προχριστιανικού αιώνα Λουκρήτιου (Titus Lucretius Carus), το “De rerum natura” (“Περί της φύσεως των πραγμάτων”), που αποτελεί την πληρέστερη σωζόμενη έκθεση της φυσικής θεωρίας του φιλοσόφου αυτού σε συνδυασμό με τις απόψεις του περί ηθικής και λογικής. Το δεύτερο είναι το δέκατο βιβλίο, αφιερωμένο αποκλειστικά στον Επίκουρο, του έργου του συγγραφέα του πρώτου μισού του τρίτου μεταχριστιανικού αιώνα Διογένη Λαέρτιου, που έχει ως τίτλο του τη φράση “Φιλοσόφων βίων και δογμάτων συναγωγή”. Με τη συμβολή μας αυτή ελπίζω να έχουν οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες του τόμου μια ευρύτερη εικόνα του Επίκουρου, που τόσο εξαίρετα μας τον παρουσίασε στον τόμο που εκπόνησε προσωπικά ο Γιώργος Ζωγραφίδης. – Θ.Γ. Μαυρόπουλος, φιλόλογος.