2310 270 184
Καθημερινές 9π.μ.-5μ.μ.
Πάνω από 800 χρόνια χωρίζουν τον Ιάμβλιχο από τον Πυθαγόρα. Η χρονική απόσταση είναι τεράστια. Εξηγεί, ίσως, όλα τα προβλήματα που συνδέονται με την έρευνα γύρω από τον πυθαγορισμό. Μαθαίνουμε ότι ο Πυθαγόρας έγραψε έργα που όλα χάθηκαν. Υπήρξαν άραγε; Οι γνώμες ποικίλλουν, ήδη από τους αρχαίους χρόνους. Ο Πλούταρχος εμφατικά τονίζει ότι δεν έγραψε τίποτε. Ο Επίκτητος, ο Κλήμης, ο Ιάμβλιχος δέχονται ότι άφησε βιβλία, ο Διογένης αφήνει το θέμα ανοιχτό, ενώ ο Ηρακλείδης Λέμβος μας πληροφορεί ότι ο Πυθαγόρας έγραψε 2 φιλοσοφικά ποιήματα, «Περί του όλου» και «Ιερός λόγος», το τελευταίο σε εξάμετρο. Υπάρχει όμως και άλλο ποίημα, σε δωρική πρόζα, με τον ίδιο τίτλο, του οποίου η αρχή και ένα μεγάλο μέρος παραθέτουν και ο Πορφύριος και ο Ιάμβλιχος, και που ο Πυθαγόρας απέδιδε στον Ορφέα. Να θυμίσουμε ότι κανένα ορφικό κείμενο δεν βρέθηκε πριν από τα χρόνια του Πυθαγόρα;
Ο «Προτρεπτικός» του Ιάμβλιχου αποτελείται από 21 κεφάλαια, τα οποία αποτελούν μια προσεκτική συλλογή χωρίων από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τους Νεο-Πυθαγορείους. Ο Σύριος αρχίζει την προτροπή του στη φιλοσοφία με γνωμικά και κυρίως διαδεδομένες πυθαγορικές θέσεις σχετικές με τον ορθό τρόπο του βίου, συνεχίζει παραθέτοντας αποσπάσματα από τα «Χρυσά έπη», από το «Περί σοφίας» του Αρχύτα, από το έργο του Πλάτωνα, τον «Προτρεπτικό» του Αριστοτέλους, το κείμενο του ανώνυμου σοφιστή, και τελειώνει ερμηνεύοντας πυθαγορικά σύμβολα και ακούσματα. Η παράθεση των χωρίων γίνεται κατά τέτοιον τρόπο ούτως ώστε το κείμενο να μην ξεφύγει από τον άξονα πάνω στον οποίο στηρίζεται η δομή του, και η πρόθεση του συγγραφέα μοιάζει να εκπληρώνεται, καθώς με τον τρόπο αυτό φαίνεται να «ερεθίζει» τους αναγνώστες και να τους πείθει σχετικά με την αναγκαιότητα του φιλοσοφικού τρόπου του βίου. Θα τολμούσαμε μάλιστα να πούμε πως αποτελεί ένα εναλλακτικό πρόγραμμα εισαγωγής στη φιλοσοφία, το οποίο, μέσα από τη συγκεκριμένη και επιλεκτική χρήση των φιλοσοφικών κειμένων, καθορίζει τη στάση των νεοπλατωνικών απέναντι στην ιστορία της φιλοσοφίας.
Η φιλοσοφική σκέψη χαρακτηρίζεται από μια σύνθετη ένταση και αφορά στους διαφορετικούς τρόπους προσέγγισης των προβλημάτων που την απασχολούν. Μάλιστα, η ιστορία της φιλοσοφίας, μας δείχνει ότι υπάρχουν δύο κυρίως τρόποι, ο εννοιολογικός και ο εμπειρικός, της θεωρίας και της πράξης, που εδώ συνοψίζονται στη συζήτηση μεταξύ του Πορφυρίου (Επιστολή προς τον Ανεβώ) και του Ιαμβλίχου (Περί των Αιγυπτίων μυστηρίων). Το ζήτημα εστιάζεται στη θεουργική αξία και την τελειωτική λειτουργία των άρρητων έργων των μυστηρίων, εκείνων των πράξεων και των συμβόλων που βρίσκονται πέραν του νου και των λέξεων και που επιτρέπουν στον άνθρωπο να έλθει σε άμεση επαφή με το θείο, να αγαπήσει και να ερωτευτεί τη σοφία.
