ΞΕΝΟΦΩΝ: ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ

Πριν από τέσσερα χρόνια, όταν η σειρά «Αρχαίοι Συγγραφείς» των «Εκδόσεων Ζήτρος» πρόσφερε στο ελληνικό κοινό τον Αγησίλαο του Ξενοφώντα, είχα την ευκαιρία προλογίζοντας την έκδοση, να μιλήσω για τις βασικότερες ιδιότητες του αρχαίου αυτού συγγραφέα. Μίλησα για τον Ξενοφώντα ως επίμονο «κυνηγό» της περιπέτειας. Μίλησα για τον Ξενοφώντα ως γοητευτικό αφηγητή των κάθε λογής περιπετειών που έζησε. Μίλησα για τον Ξενοφώντα ως πειστικό βιογράφο-παρουσιαστή μεγάλων προσωπικοτήτων που ανέδειξε ο τόπος του, «αλάνθαστων, στην ουσία, δασκάλων συμπεριφοράς, αφού μπορούσαν να εφοδιάζουν τον κάθε Έλληνα με χρήσιμα κριτήρια στην προσπάθεια (και επιθυμία) του να διακρίνει το σωστό και το λάθος στην καθημερινή λειτουργία του μέσα στην πόλη». Και όλα αυτά να τα πετυχαίνει ο Ξενοφώντας με έναν λόγο αληθινά υποδειγματικό, έναν λόγο-φορέα όλων των αρετών της Αττικής διαλέκτου -μια ιδιότητα στην οποία το τέκνο αυτό της Αθήνας χρωστούσε τον χαρακτηρισμό του ως «Αττικής μέλισσας», προφανώς λόγω της γλυκύτητας του ύφους του! Ο απόλυτα εύληπτος τρόπος με τον οποίο εξέθετε τα πράγματα και ο λιτός και σαφής λόγος του ήταν, πράγματι, από τα κύρια στοιχεία στα οποία οφείλεται τελικά η διάσωση των έργων του Αττικού αυτού συγγραφέα. Όμως ο Ξενοφώντας, εκτός από όλα αυτά, ήταν και κάτι άλλο: ένας εξαιρετικά έντιμος άνθρωπος που σε όλη του τη ζωή επιδόθηκε, με επιμονή και συνέπεια, στο «κυνηγέσιον» της αρετής, που τη θεωρούσε -πρώτα- μεγάλο κέρδος για τον ίδιο του τον εαυτό και ήθελε -ύστερα- να την προβάλει ως υπόδειγμα και σε όλους τους άλλους. Για ποιον άλλο, αλήθεια, λόγο «βιογράφησε» -με τον δικό του, φυσικά, αυτός τρόπο τον αγαπημένο του δάσκαλο, τον Σωκράτη; Σ’ αυτά τα συμφραζόμενα ανήκει και το έργο του που μας παραδόθηκε με τον τίτλο Οικονομικός, ένα διδακτικό, στην ουσία, έργο με κεντρικό θέμα την οικιακή και την αγροτική, άρα την ιδιωτική, «οικονομία», μαζί όμως και ένα αληθινά γοητευτικό έργο. Πρόκειται για ένα από τα έργα του Ξενοφώντα της ομάδας στην οποία εμφανίζεται ως ομιλητής ο μεγάλος του δάσκαλος, τη φορά όμως αυτή με μια αξιοπρόσεκτη ιδιοτυπία: αυτή τη φορά ο Σωκράτης απλώς μεταφέρει όσα διδάχτηκε από τον Ισχόμαχο, που εξήγησε κάποτε στη νεαρή γυναίκα του πώς περνάει την κάθε του μέρα και πώς μοιράζει τις δουλειές του στο υποστατικό του. Ένα έργο λοιπόν που πέρα από τις «οικο-νομικές» πληροφορίες που μας μεταδίδει, μας δίνει, επίσης, χρησιμότατες, αληθινά πολύτιμες πληροφορίες και για τη θέση της γυναίκας σ’ εκείνη τη μακρινή εποχή: οι πρακτικές συμβουλές που περιέχονται στο έργο αυτό έκαναν ώστε αυτό να κερδίσει -για πολύν καιρό μέσα στο πέρασμα του χρόνου- την εύνοια και την εκτίμηση του αναγνωστικού κοινού.