Η ΜΟΝΑΞΙΑ ΤΟΥ ΖΕΙΤΕΝΛΙΚ – ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΝΕΡΑΪΔΑ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΓΟΡΓΟΝΑ

Η προϊστορία των δυτικών συνοικιών της Θεσσαλονίκης ταυτίζεται με τη μοναξιά της μεγάλης περιοχής που λεγόταν Ζέιτενλικ. Η μοναξιά αυτή διαταράσσεται στην αυγή του εικοστού αιώνα. Η πόλη απελευθερώνεται από τους Τούρκους, καταφθάνουνστην περιοχή οι πρόσφυγες του 1914, αμέσως μετά, το 1915, έρχονται τα συμμαχικά στρατεύματα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ακολουθεί η πυρκαγιά του 1917 και οι πυροπαθείς. Η δυτική ύπαιθρος της Θεσσαλονίκης ξαφνικά γεμίζει κόσμο. Στήνονται οικισμοί οι οποίοι, παρά τον προσωρινό χαρακτήρα τους, δε θα ερημώσουν ποτέ. Το 1922 είναι κοντά και παγιώνει μία κατάσταση που άρχισε να διαμορφώνεται από το 1914. Στο βιβλίο τεκμηριώνεται το στήσιμοτου πρώτου προσφυγικού οικισμού δυτικά της Θεσσαλονίκης, του οικισμού Λεμπέτ που μετεξελίχθηκε στη σημερινή Σταυρούπολη. Ο τίτλος <<Η μοναξιά του Ζέιτενλικ>> είναι απόδοση μιας φράσης του L. Abastado που αναφέρεται στα τελευταία χρόνια ενός εκ των ηγουμένων των Λαζαριστών στη Θεσσαλονίκη, του I.B. Boieu

Ακολουθώντας το μίτο της Αριάδνης στο λαβύρινθο των αιώνων επιδιώκεται η ανάπλαση, με τα μέχρι τώρα στοιχεία, της ιστορίας της Θεσσαλονίκης και του Θερμαϊκού κόλπου. Μύθοι, παραδόσεις, γραμματειακές πηγές, αρχαιολογικά δεδομένα, όλα μαζί συμβάλλουν στην ανασύνθεση της μικροϊστορίας του τόπου αυτού. Ξεκινώντας από την υποθετική διαμόρφωση του μυχού, με τις διάφορες οικιστικές εγκαταστάσεις, στα χρόνια της προϊστορίας, η Πολυξένη Αδάμ-Βελένη προσπαθεί στη συνέχεια να φωτίσει τους σκοτεινούς αιώνες της πρωτοϊστορίας, να ερμηνεύσει τους λόγους της άνθησης πολλών και σημαντικών πόλεων στους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους, να περιγράψει τη μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου πολιτική κατάσταση, να εξηγήσει τους λόγους που οδήγησαν τον Κάσσανδρο στην ίδρυση μιας πόλης, της Θεσσαλονίκης, συνοικίζοντας 26 πολίσματα. Παρουσιάζει τα λαμπρά οικοδομικά δημόσια και ιδιωτικά συγκροτήματα των αυτοκρατορικών χρόνων και τη μεγαλόπνοη μετατροπή της πόλης από πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας σε έδρα του τετράρχη Γαλέριου.
Στη δύση της αρχαιότητας, ο Κωνσταντίνος και ο Θεοδόσιος, φιλοδοξώντας να διατηρήσουν τη λάμψη της, την εξωράισαν με μεγαλόπρεπα κτήρια, δίνοντάς της τη δυνατότητα να ανθίσει και στους βυζαντινούς χρόνους ως συμβασιλεύουσα.
Φθάνοντας στην εποχή μας, στα χρόνια μετά την απελευθέρωση της πόλης από τον τούρκικο ζυγό, απεικονίζεται μέσα από τα αρχεία της Εφορείας Αρχαιοτήτων η περιπετειώδης πορεία της αρχαιολογικής έρευνας σε αυτήν την πολύπαθη πόλη με την ιστορία των 6.000 χρόνων.